Για την νέα όξυνση της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Οι Ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, ο ρόλος τον ΜΜΕ και η εκκωφαντική απουσία του λαϊκού παράγοντα...

Το βράδυ της Τρίτης 19 Φλεβάρη σηματοδότησε το τέλος της "Ολυμπιακής εκεχειρίας" για την διαμάχη που βρίσκεται σε εξέλιξη στο έδαφος της Ουκρανίας από τα τέλη Νοέμβρη κι έχει κατοχυρωθεί διεθνώς με το όνομα Euromaidan (Ευρωπλατεία). Φυσικά θα ήταν αφελές να πιστέψει κανείς πως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Σότσι αποτέλεσαν την αιτία για την "κατασίγαση των παθών τις δύο εβδομάδες που προηγήθηκαν της προχθεσινής Τρίτης - άλλωστε βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη με 3 ημέρες να απομένουν για την ολοκλήρωσή τους. Σε μια σύγκρουση με τόσο σύνθετο και με ιστορική διαδρομή υπόβαθρο (όπως περιγράφεται αναλυτικά σε προηγούμενη ανάρτηση1) σίγουρα δεν χωρούν απλοϊκές ερμηνείες της εξέλιξης των γεγονότων. Αντιθέτως, με τον έντονα διαστρεβλωτικό ρόλο των ΜΜΕ και με παντελή την απουσία της οργανωμένης παρέμβασης του παράγοντα "εργαζόμενοι", κάθε τοποθέτηση μιας αριστερής λογικής οφείλει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική και προσεκτική, αλλιώς υπάρχει ο κίνδυνος τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει να αποκτήσουν τον χαρακτήρα ιλαροτραγωδίας λίαν συντόμως...2

Η συνέντευξη μιας Ουκρανής αυτόνομης3

Ουκρανοί νεοναζί συγκρούονται με την
(ειδικές δυνάμεις καταστολής) 

Ενδεικτικό της έλλειψης πληροφόρησης από την "άλλη μεριά" αυτήν του κινήματος είναι το γεγονός ότι από τις ελάχιστες τέτοιες πηγές που μπορεί κανείς να βρει στο διαδίκτυο είναι και η εν λόγω συνέντευξη. Έχοντας ανέβει και σε μετάφραση στα ελληνικά(4) στο Indymedia, μάλλον έχει κάποιο νόημα να εξετάσει κανείς τα όσα λέγονται σε αυτήν.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά την άποψή μου εμφανίζει η πρώτη συνέντευξη της συγκεκριμένης συντρόφισσας στον ίδιο διαδικτυακό τόπο5. Δίνει την δυνατότητα να αποκτήσει κανείς μια γενικότερη εικόνα του (αναρχικού) κινήματος στην Ουκρανία. Εκεί μαθαίνουμε λοιπόν πως η συλλογικότητα της οποίας αποτελεί μέλος απαρτίζεται από 20-25 άτομα στο Κίεβο και 15 στο Χάρκοβο. Αυτό σημειώνεται όχι για να υπάρξει η όποια απαξίωση των λεγομένων της συντρόφισσας αλλά γιατί τη στιγμή που οπλισμένες νεοναζιστικές πολιτοφυλακές των μερικών χιλιάδων κάνουν εφόδους - σε τέλεια στρατιωτική οργάνωση και πειθαρχία - και καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια η διαφορά στους αριθμούς είναι μάλλον ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί.
Από εκεί και πέρα - παραμένοντας πάντα στην πρώτη συνέντευξη - ενδιαφέροντα στοιχεία τα οποία θα είχε ένα νόημα να συγκρατήσει κανείς είναι η επιρροή που υποστηρίζεται πως έχει αποκτήσει το νεοναζιστικό Svoboda στα μορφωμένα μεσαία στρώματα σε αστικές περιοχές και ιδιαίτερα στο Κίεβο (κάτι που έρχεται σε σχετική αντίστιξη με τα κοινωνικά στρώματα στα οποία φαίνεται να έχουν απεύθυνση οι "δικοί μας" νεοναζί), καθώς και η σκιαγράφηση κάποιων τάσεων που αναπτύσσονται στο αναρχικό (;) κίνημα στην Ουκρανία. Έτσι, διαβάζοντας τη συνέντευξη, μαθαίνει κανείς για τάσεις "αναρχοεθνικισμού" (Dimitrov Kutchinsky) οι οποίες μάλιστα χαρακτηρίζονται "δημοφιλείς". Με τον Νέστορ Μάχνο να παρουσιάζεται σαν "εθνικιστής πατριώτης" που πολέμησε τους Μπολσεβίκους, τα ζητήματα ισότητας φύλων να εξοβελίζονται στις καλένδες της επανάστασης και άλλα παρόμοια, φαίνεται πως στις τάξεις του ουκρανικού αναρχικού κινήματος κερδίζει συνεχώς έδαφος η αναφορά στην "τρίτη θέση" (Terza Posizione6). Αναφορά που προσομοιάζει επικίνδυνα στις απαρχές της ιταλικής φασιστικής παράδοσης.

Στα πλαίσια αυτά πρέπει να γίνουν αντιληπτά και όσα λέγονται στην 2η συνέντευξη. Εντύπωση νομίζω πως θα προκαλούσε στον καθέναν η μη αναφορά τα αίτια των κινητοποιήσεων του γενικότερου εθνολογικού και γλωσσολογικού διχαστικού υποβάθρου που υπάρχει στην Ουκρανία και ο περιορισμός στα ζητήματα της ανέχειας. Πολύ περισσότερο που σε αντιδιαστολή με τις περιπτώσεις της Αραβικής Άνοιξης ή της Τουρκίας η Ουκρανία είναι μια κοινωνία γηράσκουσα (παρόμοιας ηλικιακής σύνθεσης με την ελληνική) με μέσο όρο ηλικίας των κατοίκων της τα 41 χρόνια - στην Τουρκία ο ανάλογος μέσος όρος κινείται στα 23 χρόνια (αναλυτική αναφορά σε αυτά τα ζητήματα σε προηγούμενη ανάρτηση1).

Αυτό το στοιχείο μπορεί να μην σημαίνει πως τα οικονομικά κίνητρα και η επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου δεν παραμένουν ίσως κυρίαρχα. Σημαίνει όμως την σχετική υποβάμισή τους και την σχετική αναβάθμισης άλλων παραγόντων όπως οι εθνολογικές,γλωσσολογικές και θρησκευτικές διαφορές (παρόντες και οι τρεις στην Ουκρανία). Παραγνωρίζοντας κανείς τέτοιους παράγοντες είναι αδύνατον να κατανοήσει τις σημερινές εξελίξεις στην Ουκρανία. Τέλος, εντύπωση επίσης προκαλεί το γεγονός ότι δεν γίνεται αναφορά στο ότι οι καταλήψεις δημοσίων κτιρίων γίνονται από στρατιωτικού τύπου πολιτοφυλακές των φασιστών.

Εν κατακλείδι, νομίζω πως θα μπορούσε κανείς να τα καταλάβει την πρόταση του συνθήματος "στηρίζουμε τις κινητοποιήσεις σας, όχι τους φασίστες σας", φαίνεται όμως αρκετά δύσκολο να κατανοήσει κανείς πως γίνεται να στηρίξει κανείς αυτές τις κινητοποιήσεις χωρίς επί της ουσίας να στηρίζει τους φασίστες. Ενδεικτικό ως προς αυτό τον προβληματισμό είναι το γεγονός (αναφέρεται στην πρώτη συνέντευξη της συντρόφισσας) πως όχι μόνο δεν υπάρχουν συνελεύσεις και διαδικασίες βάσης ούτε στα σπάργανα, αλλά - αντίθετα - όποιος προσπαθεί να ανοίξει ζητήματα πέραν του "να πέσει ο Γιανούκοβιτς" (ουγκ!) χαρακτηρίζεται προβοκάτορας και καταστέλλεται. Σ' αυτό το σημείο θα επανέλθω ξανά στο τέλος.

Ο ρόλος των Ιμπεριαλιστών στην εν εξελίξει σύγκρουση στην Ουκρανία.

Σε αυτό το τοπίο καμμένης γης από μεριάς Αριστερών δυνάμεων όποιας έκφανσης φαίνεται πως οι Ιμπεριαλιστές και οι διάφορες μερίδες της αστικής τάξης της Ουκρανίας "παίζουν μπάλα" μόνοι τους και σε ανοιχτό γήπεδο. Φαίνεται ότι υπάρχουν τρεις παίκτες στο συγκεκριμένο παιχνίδι λοιπόν, η Ρωσία, η ΕΕ δηλαδή η Γερμανία, και οι ΗΠΑ. Οι επιδιώξεις και η σχετική τοποθέτηση του καθενός θα είχε λοιπόν μια σημασία να σκιαγραφηθούν.

Η περίπτωση της Γερμανίας.

Όλεγ Τιάχνιμποκ

Με δεσμούς με την περιοχή από τον 18ο αιώνα και την "Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους" με έδρα τη Βιέννη (Αψβούργοι), αλλά πολύ περισσότερο κατά την περίοδο του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, η Γερμανία έχει χρησιμοποιήσει σε αρκετές περιπτώσεις τους εθνικιστές Ουκρανούς του δυτικού μέρους της χώρας ως μέσα υπηρέτησης των συμφερόντων της στην περιοχή (φυσικά οι εθνικιστές Ουκρανοί "αδειάζονταν" στο τέλος και οι δικοί τους "ιδιαίτεροι" στόχοι ποτέ δεν επιτυγχάνονταν). Ψάχνοντας λοιπόν τον νέο Στεπάν Μπαντέρα (7) της σύγχρονης εποχής, η Γερμανία - και συγκεκριμένα το CSU και το Ίδρυμα Κόνραντ Άντεναουερ - φαίνεται πως το βρίσκουν στο πρόσωπο του - για μεγάλο διάστημα κατοικοεδρεύοντα στην Γερμανία, πρώην μποξέρ - Βιτάλι Κλίτσκο (το κόμμα του UDAR αναδείχτηκε τρίτο στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 2012).

Επειδή όμως το αίμα νερό δεν γίνεται, το Βερολίνο κλείνει το μάτι και στους νεοναζί, με τον Γκίντο Βέστερβελλε - πρωήν υπουργό εξωτερικών - να κατεβαίνει πλάι πλάι στους δρόμους του Κιέβου με τον Όλεγ Τιάχνιμποκ, ηγέτη του νεοναζιστικού Svoboda.

Όλεγ Τιάχνιμποκ

Το θέμα για την Γερμανία περιπλέκεται στο εξής σημείο. Έχοντας αναπτύξει στενές σχέσεις με την Ρωσία από τη δεκαετία του 2000 κι έπειτα - για την διαφοροποίηση των προμηθευτών ενέργειάς του και άλλους λόγους - το Βερολίνο φαίνεται ιδιαίτερα απρόθυμο αυτή τη στιγμή να προβεί σε ριζικές επιλογές και προκρίνει την επιφυλακτικότητα και την αναμονή όσο οι εξελίξεις στην Ουκρανία του επιτρέπουν κάτι τέτοιο8. Αυτή ακριβώς η απροθυμία της ΕΕ και της Γερμανίας να κινηθεί επιθετικότερα εναντίον του Γιανούκοβιτς είναι που προκαλεί το "Fuck the EU" της Βικτόρια Νούλαντ στην υποκλαπείσα και έπειτα δημοσιευθείσα (μάλλον ρωσικός δάκτυλος από πίσω) συνομιλία της με τον Ουκρανό πρέσβη στο Κίεβο9.

Σ' αυτήν την απροθυμία της Γερμανίας να δράσει ανοιχτά νομίζω πρέπει να αποδοθεί και η αναβάθμιση του ρόλου της Πολωνίας σε ότι αφορά την Ουκρανία στα πλαίσια της ΕΕ παρά τις όποιες μεγαλοϊδεατικές ονειρώξεις μπορεί να έχουν οι Πολωνοί. Η "Νέα Ευρώπη φαίνεται λοιπόν να "γερμανοποιείται" και να είναι πρόθυμη να δράσει ως σκυλάκι της Γερμανίας αυτή τη φορά και όχι των ΗΠΑ (πόλεμος στο Ιράκ το 2003).

Η περίπτωση των ΗΠΑ.

Αρσένι Γιάτσενιουκ

Οι κινήσεις των ΗΠΑ είναι πιο επιθετικές. Με άνθρωπό τους τον Αρσένι Γιάτσενιουκ - διάδοχο της φυλακισμένης πλέον Γιούλια Τιμοσένκο και δεύτερο στις βουλευτικές εκλογές το 2012 - και ως πιο πεπειραμένοι παγκόσμιοι χωροφύλακες, φαίνεται να μην έχουν πολλές αναστολές. Βάζοντας τον ΟΗΕ και άλλα όργανά τους μπροστά - και λόγω της απροθυμίας της Γερμανίας για πιο ενεργή ανάμειξη στο προσκήνιο - επιδιώκει άμεσες αλλαγές. Άλλωστε της βγαίνει. Στην Αίγυπτο κατάφερε να αλλάξει άρδην την κατάσταση με στρατιωτικό πραξικόπημα, στην Τουρκία αυξάνει την πίεση εναντίον του Ερντογάν, και για άλλη μια φορά προσπαθεί να αλλάξει τους συσχετισμούς υπέρ της στη Βενεζουέλα παράλληλα με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία. Αντιπαθώντας τον Τιάχνιμποκ και τους νεοναζί περισσότερο γιατί είναι μάλλον πιόνια της Γερμανίας και όχι εξ αιτίας ιδεολογικών αντιπαθειών (άλλωστε όταν πρόκειται για ζώνες επιρροής αυτά είναι λεπτομέρειες) φαίνεται πως έχει σαν στόχο να ελέγξει τον έτερο δρόμο προμήθειας ενέργειας της ΕΕ (η συμφωνία με το Ιράν, ο πόλεμος στο Ιράκ και η αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο φαίνεται προς το παρόν να σιγουρεύουν τον έλεγχό της στη μέση ανατολή) και να επιφέρει ένα καίριο πλήγμα στα σχέδια της Ρωσίας για την ανασύσταση του οικονομικού χώρου της πρώην ΕΣΣΔ μέσω της Ευρασιατικής Οικονομικής κοινότητας. Μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια δηλαδή. Εξυπηρετείται έτσι και ο στρατηγικός της στόχος που είναι η αποτροπή περεταίρω προσέγγισης Γερμανίας-Ρωσίας.

Η περίπτωση της Ρωσίας.

Βίκτορ Γιανούκοβιτς

Μετά την περίοδο της αποσύνθεσης που ακολούθησε την διάλυση της ΕΣΣΔ το βαθύ στρατιωτικοβιομηχανικό κατεστημένο της Ρωσίας αντέδρασε και βρήκε τον σωτήρα στο πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν. Έκτοτε υπήρξε ανασυγκρότηση της οικονομίας και ανάκαμψη της Ρωσίας βασισμένη κυρίως στον ορυκτό της πλούτο (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κλπ). Για να ξεπεράσει αυτή τη μονομέρια και αδυναμία η Ρωσία έχει από ανάγκη αναβάθμισης του ρόλου και για αυτό θέτει νεόυς, πιο φιλόδοξους στόχους (φυγή προς τα μπρος;).

Ο στόχος αυτός λέγεται Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (σχεδιάζεται για το 2015). Τέτοια ένωση όμως δεν μπορεί να υπάρξει κι ας την "απαρτίζουν" ήδη η Ρωσία, η Λευκορωσία και το Καζακστάν (με Κιργιστάν και Αρμενία να έχουν εκδηλώσει ήδη ενδιαφέρον. Άνθρωπός της ο νυν πρόεδρος Βίκτορ Γιανούκοβιτς. Όπλα της το μεγάλο κομμάτι του ρωσόφωνου πληθυσμού, το γεγονός πως στο φιλορωσικό ανατολικό κομμάτι βρίσκεται η βιομηχανική ραχοκοκκαλιά της Ουκρανίας και ο ρωσικός ναύσταθμος του στόλου της Μαύρης Θάλασσας στην Κριμαία.

Πως διαμορφώνονται τα "στρατόπεδα";

Η ερώτηση αυτή είναι δύσκολο να απαντηθεί με βεβαιότητα. Η Γερμανία φαίνεται να έχει αναβαθμίσει την θέση της στη σκακιέρα σε σχέση με το παρελθόν, διαθέτοντας πλέον πέραν από τον ανεπίσημο (νεοναζί) και τον επίσημο-κοστουμαρισμένο παίχτη της (Κλίτσκο). Οι αμερικανοί, ως ηγεμονεύουσα ιμπεριαλιστική δύναμη διεθνώς έχουν σίγουρα πολλούς κρυμμένους άσσους στο μανίκι τους και μεγαλύτερη εμπειρία από όλους στην ανατροπή καθεστώτων. Οι Ρώσοι από τη δική τους μεριά είναι αυτοί που έχουν ίσως τα περισσότερα να χάσουν, οπότε δύσκολα θα κάνουν και πίσω.

Παρά το πλήγμα στις σχέσεις τους μετά τις αποκαλύψεις Σνόουντεν, θα διακινδύνευα να πω πως οι σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ είναι απείρως ισχυρότερες από ότι ΗΠΑ-Ρωσίας ή Γερμανίας Ρωσίας. Συνεπώς έστω και με διαφοροποιήσεις ΗΠΑ και Γερμανία πρέπει να θεωρούνται μάλλον από την ίδια μεριά απέναντι στους Ρώσους. Σε κάθε περίπτωση, το κυρίαρχο δίπολο και άρα ο κύριος ανταγωνισμός θα πρέπει να εντοπίζεται ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία (η διαρροή της συνομιλίας Νούλαντ μάλλον επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο).

Χωρίς να σημαίνει πως αυτό δεν μπορεί να αλλάξει10, θα πρέπει όμως παρ' όλα αυτά να θεωρείται η πιθανότερη συμμαχία. Σίγουρα όμως πρέπει να ειπωθεί ότι οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί είναι σαν τα παγόβουνα. Για κάθε 1/10 που φαίνεται πάνω από την επιφάνεια, υπάρχουν άλλα 9/10 που παραμένουν κρυμμένα. Πρέπει συνεπώς να είμαστε επιφυλακτικοί στις κρίσεις μας και θα χρειαστεί χρόνος ίσως μέχρι να υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να κάνουν το τοπίο του τι συμβαίνει στην Ουκρανία στο επίπεδο των Ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών πιο ξεκάθαρο.

Ο ρόλος των ΜΜΕ.

Από την απόπειρα τηλεοπτικού πραξικοπήματος εναντίον του Τσάβες και τους embedded δημοσιογράφους στον δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ ο ρόλος των κυρίαρχων ΜΜΕ διεθνώς έχει καταστεί κυρίαρχα προπαγανδιστικός. Όχι ότι δεν ήταν ποτέ τέτοιος νωρίτερα ίσως, αλλά σίγουρα έκτοτε έχει υπάρξει μια τομή και λόγω της ενδυνάμωσης της θέσης και των δυνατοτήτων των ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης.

Στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν μπορούσαν να είναι διαφορετικά τα πράγματα. Η παρουσία των νεοναζί παρασιωπάται, αυτοί που "καταδικάζουν την βία από όπου κι αν προέρχεται" ρίχνουν κροκοδείλια δάκρυα για τους Ουκρανούς διαδηλωτές και το δικαίωμα στην διαδήλωση - ακόμα και την μη ειρηνική - που καταπατάται κ.ο.κ. Το νέο στοιχείο ίσως είναι διάφορα γλυκανάλατα βιντεάκια στο  με πρωταγωνιστές από τη Ρουσλάνα της Eurovision μέχρι τον Ρόκο και διάφορες γλάστρες στη χώρα μας11,12, οι οποίοι καλούν σε συμπαράσταση στον Ουκρανικό λαό. Ειδικά για τους εγχώριους θα είχε ενδιαφέρον να μάθει κανείς πως τους φυτεύτηκε η ιδέα μιας και να την κατέβασε το κεφάλι τους από μόνο του αποκλείεται.

Τι μέλλει γενέσθαι;

Κίεβο σήμερα (από bbc.co.uk)

"Όταν μαλώνουν τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια" λέει ο θυμόσοφος λαός και δεν θα μπορούσε να βρεθεί πιο κατάλληλη έκφραση για να περιγράψει το τι συμβαίνει στην Ουκρανία, τουλάχιστον σε ότι αφορά το λαό της. Με τους νεοναζί στους δρόμους και από πάνω να ερίζουν οι ιμπεριαλιστές νομίζω πως δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πιο δυσοίωνο σενάριο. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα και μόνο ίσως οι εμπειρίες του λαού και η οργάνωση της εργατικής τάξης ως τάξης για τον εαυτό της θα μπορούσαν να δώσουν κάποια αχτίδα ελπίδας, αυτό όμως όχι στο άμεσο μέλλον. Προς το παρόν σκοτάδι!

Όπως και να έχει φαίνεται πως η ώρα της αποφασιστικής σύγκρουσης πλησιάζει. Η κυβέρνηση από χθες καταγγέλλει την αντιπολίτευση για την κλοπή όπλων - πράγμα που μάλλον σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση των νεοναζί - η αντιπολίτευση αρχίζει να τα χρησιμοποιεί στους δρόμους και τα χειρότερα φαίνεται να μην αργούν. Αλλαγή του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου του Ουκρανικού στρατού από τον Γιανούκοβιτς και η κατάσταση μυρίζει μπαρούτι. Το σπάσιμο από τους νεοναζί σήμερα το πρωί της εκεχειρίας που συμφωνήθηκε χθες βράδυ δημιουργεί ερωτήματα και θα μπορούσε να αποτελέσει τον αστάθμητο παράγοντα και συνάμα τον καταλύτη της όλης ιστορίας.

Η αντιπροσωπεία Γαλλίας-Γερμανίας-Πολωνίας μόλις αποχώρησε από το Κίεβο και πλέον όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Ο εφησυχασμός της συντρόφισσας από την Ουκρανία πως η χώρα της δεν θα αφεθεί να βυθιστεί στον εμφύλιο λόγω του οικονομικού της μεγέθους ίσως φαντάζει πλέον αφελής. Η κατάσταση θυμίζει όλο και περισσότερο εικόνες από Γιουγκοσλαβία και Σεράγεβο. Μόνο που δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για το Σεράγεβο του 1990 ή το Σεράγεβο του 1914...