Επιστροφή στη φύση; Ή ζώντας στα απόνερα της κρίσης τοπικά αλλά και διεθνώς;

Δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα (Φεβρουάριος 2014) η απογραφή της αμερικάνικης υπηρεσίας κοινωνικών ερευνών (American Community Survey) για την εσωτερική μετανάστευση από κομητεία σε κομητεία των ΗΠΑ1. Τα στοιχεία για την μετακίνηση των πληθυσμών συνδυάζονται με στοιχεία για το μορφωτικό επίπεδο, το ατομικό και το οικογενειακό εισόδημα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να εξαχθούν κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Οι αποχρώσεις του μπλε δείχνουν μείωση πληθυσμού, ενώ οι αποχρώσεις του πορτοκαλί αύξηση.

Αυτό που μπορεί να παρατηρήσει κανείς στον παραπάνω χάρτη είναι πως μητροπολιτικές περιοχές όπως αυτές της Νέας Υόρκης, του Λος Άντζελες, του Σικάγο και της νότιας Φλώριδα (Μαϊάμι), φαίνεται να είναι περιοχές αναχώρησης πληθυσμών ενώ Νοτιοδυτικές μη μητροπολιτικές περιοχές της Καλιφόρνια και της Αριζόνα, ή περιοχές στο Κολοράντο φαίνεται να είναι δέκτες πληθυσμού. Ένα πρώτο μοτίβο που μπορεί να διακρίνει κανείς, είναι η εγκατάλειψη μητροπολιτικών Κομητειών για γειτονικές, λιγότερο αστικές, Κομητείες. Έτσι, πέρα από τις προαναφερθείσες περιοχές, με μικρότερη ίσως ένταση του φαινομένου, αναχωρήσεις πληθυσμών προς γειτονικές - λιγότερο αστικές - Κομητείες παρατηρούνται και από μητροπολιτικές περιοχές όπως του Ντιτρόιτ, της Ουάσινγκτον και του Ντάλας.

Με εξαίρεση την πληθυσμιακή ροή από την Κομητεία του Λος Άντζελες της Καλιφόρνια προς την Κομητεία Κλαρκ της Νεβάδα - για τις περιπτώσεις με οικογενειακό εισόδημα μεταξύ 35.000$-49.999$, όλες οι υπόλοιπες ροές περιορίζονται συνήθως στα όρια της Πολιτείας ακολουθώντας το μοτίβο που περιγράφηκε παραπάνω.

Ενδιαφέρον θα μπορούσε να προκαλέσει το στοιχείο πως φαίνεται να υπάρχει μια μετακίνηση μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων προς περιφερειακές των μητροπόλεων Κομητείες, ενώ τα υψηλότερα εισοδήματα (εισόδημα πάνω από 75.000$) φαίνεται να μετακινούνται αντίστροφα, προς μητροπολιτικές περιοχές όπως το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρκη. Με βασικό ίσως λόγο αυτών των μετακινήσεων τις τιμές των κατοικιών που ανεβαίνουν ταχύτατα - μετά τη πτώση τους με το σκάσιμο της φούσκας των ενυπόθηκων δανείων το 2008 - θα μπορούσε ίσως αρχικά να προκαλέσει εντύπωση το ότι ανάμεσα σε όσους εισέρχονται σε μητροπολιτικές περιοχές βρίσκονται και άτομα με καταγωγή από την Ασία ή την Ευρώπη (στην περίπτωση της Νέας Υόρκης για τους τελευταίους).

Σε ότι έχει να κάνει με τη μεταναστευτική ροή από την Ασία δεν διευκρινίζεται η εισοδηματική τους κατάσταση, πρόκειται όμως για μορφωμένα στρώματα, με πτυχίο πανεπιστημίου που θα μπορούσαν να αναζητούν την τύχη τους στις ΗΠΑ διεκδικώντας και κερδίζοντας ανώτερες θέσεις του καταμερισμού εργασίας. Στην περίπτωση των Ευρωπαίων φαίνεται πως έχουμε να κάνουμε με υψηλά εισοδηματικά στρώματα που χρησιμοποιούν ως πύλη εισόδου τους στις ΗΠΑ τη Νέα Υόρκη. Αυτό θα μπορούσε να υποδεικνύει την προσέλκυση από μεριάς οικονομίας των ΗΠΑ εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού που εγκαταλείπει την Ευρώπη εξ' αιτίας της έντασης και της διάρκειας της κρίσης ειδικότερα στις νότιες περιοχές της.

Συμπερασματικά

Έχει σημασία να αναφερθεί πως τα στοιχεία αφορούν την περίοδο 2007-2011, συνεπώς αναφέρονται σε μια χρονική περίοδο κάθε άλλο παρά ομαλή. Είναι τάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να επιβεβαιωθούν, να ενταθούν ή να διαψευστούν τα επόμενα χρόνια. Παρ' όλα αυτά έχουν τη σημασία τους έστω και ως στιγμιότυπο.

Φαίνεται λοιπόν πως τάσεις που εμφανίζονται και στην Ελλάδα δεν είναι ξένες και σε Ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις όπως οι ΗΠΑ. Μεσαία και κατώτερα εισοδηματικά στρώματα εγκαταλείπουν τα αστικά κέντρα σε αναζήτηση φθηνότερης κατοικίας - ΗΠΑ - ή σε αναζήτηση εργασίας - Ελλάδα. Αυτό που ξεκάθαρα διαφοροποιεί τη χώρα μας από τις ΗΠΑ όμως είναι η θέση της στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και την ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Έτσι ενώ η Ελλάδα είναι χώρα αναχώρησης μορφωμένου εργατικού δυναμικού - που πλέον αδυνατεί να βρει δουλειά στον τόπο του - προς το εξωτερικό, οι ΗΠΑ φαίνονται να είναι χώρος υποδοχής ενός τέτοιου δυναμικού τόσο από την Ευρώπη όσο και από την Ασία. Το τελευταίο στοιχείο θα μπορούσε να κάνει κάποιον να αναλογιστεί σε δύο επίπεδα. Πρώτον το τι μπορεί να σημαίνει για τη δυναμική και τις προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ η εισροή ενός τέτοιου δυναμικού. Δεύτερο - και ίσως σημαντικότερο - θα έπρεπε να ξαναφέρει στη σκέψη κάποιου την ανισόμετρη ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών σε συνθήκες καπιταλισμού. Ανισόμετρη ανάπτυξη της οποίας οι διαφοροποιήσεις οξύνονται σε περίοδο κρίσης...