Περί "τυφλής δικαιοσύνης" μύθοι...

από tsak-giorgis.bogspot.com

Με αφορμή ίσως τις πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις για την αναίρεση περικοπών στα ειδικά μισθολόγια υπαλλήλων του σκληρού πυρήνα του κράτους όπως και για θέματα διαφθοράς (περίπτωση ΤΤ), έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα σε σημαντικό εύρος η κουβέντα γύρω από τη "δικαιοσύνη" και το δικαστικό μηχανισμό. Σε κάποιες, δε, περιπτώσεις, το πεδίο προβληματισμού διευρύνεται, περιλαμβάνοντας και την Δικαιοσύνη ως έννοια και όχι απλά ως μηχανισμό.

Απατηλά όσα λέγονται

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρώτης περίπτωσης, αποτελεί το χθεσινό (Τετάρτη 12.02.2014) άρθρο γνώμης του Διευθυντή έκδοσης της Καθημερινής Αλέξη Παπαχελά1. Μιλώντας για "Το διπλό ρόλο της δικαιοσύνης" και θέλοντας να δώσει την αίσθηση πως του γεννά αισιοδοξία η "ανεξαρτησία" και το "σφρίγος" της "δικαιοσύνης" το τελευταίο διάστημα, δίνει τελικά τον τόνο σε πλαίσια πολύ διαφορετικά από αυτά που ίσως θα νόμιζε κάποιος που θα θαμπωνόταν από την πρώτη παράγραφο του άρθρου και θα έμενε σε μια επιφανειακή ανάγνωση του υπόλοιπου.
Αφού λοιπόν "κατατροπώσει" σε πέντε γραμμές όσους κακεντρεχείς αμφισβητούσαν μέχρι πρότινος την ανεξαρτησία της "δικαιοσύνης" και πλέον διαψεύδονται από τα ίδια τα γεγονότα πανηγυρικά, θεωρώντας προφανώς μη αναγκαία οποιαδήποτε επιχειρηματολογία πάνω σε κάτι τέτοιο, περνάει στο προκείμενο γι' αυτόν και την αστική τάξη της χώρας μας.
Υποστηρίζοντας πως η "δικαιοσύνη" θα καθορίσει τις εξελίξεις το επόμενο διάστημα σε δύο επίπεδα - που ίσως και να το κάνει για λογαριασμό της αστικής τάξης, τα απαριθμεί και μπαίνει στην διαδικασία να τα χρωματίσει - με τρόπο κομψό και υπόρρητο αλλά ακριβώς για αυτό το λόγο πιο δύσκολο να γίνει συνειδητός, αφού μπορεί εύκολα να εκληφθεί ως θέσφατο - και να οδηγήσει έτσι στην υποβολή στον αναγνώστη συγκεκριμένων θέσεων, τη στιγμή που κάποιος που θα έμενε στην πρώτη εντύπωση ίσως θεωρούσε πως εξυμνεί την ανεξαρτησία της "δικαιοσύνης".
Δικιολογώντας λοιπόν στο έπακρο το παντεσπάνι που κερδίζει ως έμμισθος κονδυλοφόρος της αστικής τάξης και οργανικός της ιδεολόγος μας λέει ο κύριος Παπαχελάς:

"Πρώτα απ’ όλα με τις έρευνες για σκάνδαλα και υποθέσεις διαφθοράς. Ηδη έχουν αρχίσει οι αντιδράσεις από δύο διαφορετικές σκοπιές, οι μεν που φωνάζουν ότι «με αυτά που λένε και γράφουν κανείς δεν θα υπογράφει τίποτα για πολύ καιρό, θα τελειώσουν όλο το σύστημα» και οι δε που λένε «μακάρι να φτάσουν μέχρι τέλους και να μη νοιασθούν για τίποτα»."2

Με λίγα λόγια αντιδράσεις από δύο πλευρές, την εξής μία, αυτών που φωνάζουν ότι «με αυτά που λένε και γράφουν κανείς δεν θα υπογράφει τίποτα για πολύ καιρό, θα τελειώσουν όλο το σύστημα». Μάλλον όσοι θέλουν η κάθαρση να φτάσει μέχρι το τέλος δεν αντιδρούν αλλά αντιθέτως επικροτούν και ενθαρρύνουν (σε ότι έχει να κάνει με την αφέλειά τους θα επανέλθω αργότερα). Επί της ουσίας δηλαδή ο κύριος Παπαχελάς υιοθετεί και αναπαράγει - με πιο προσεκτικό τρόπο βέβαια - την ρητορική του Άγγελου Φιλιππίδη σε δηλώσεις του, "Αν χάσω οι εισαγγελείς θα δίνουν δάνεια"3, την ώρα που προσέρχονταν να απολογηθεί στον ανακριτή. Δεν αρκείται όμως σ' αυτό, φροντίζει να γίνει πιο συγκεκριμένος:

"Η αλήθεια είναι πως δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση κάποιου που κρίνει μια υπόθεση τραπεζικής, ας πούμε, διαφθοράς. Γιατί διαφορετικό είναι να πιάσεις κάποιον με το «χέρι στο μέλι» και εντελώς άλλο να κρίνεις αν ορθώς έδωσε ένα δάνειο ή όχι. Θα απαιτηθεί μεγάλη ευθυκρισία και ψυχραιμία προκειμένου να εξαχθεί ένα αποτέλεσμα που θα δείχνει ότι λαμβάνει υπόψη την απαίτηση της κοινωνίας για κάθαρση, αλλά δεν καθίσταται και όμηρος ενός πρωτόγονου λαϊκισμού."4

 Εκφράζει έτσι - εμμέσως πλην σαφώς - την ανησυχία του μήπως η κρατικοδίαιτη αστική τάξη της χώρας μας χάσει τον βασικό της χρηματοδότη, τις με νεποτιστική λογική σκεπτόμενες τράπεζες τις οποίες σώζουν με τα λεφτά που κόβουν από όλους μας (η αστική τάξη βέβαια χρηματοδοτεί τις κομπραδόρικες δραστηριότητές τις από το υστέρημα των εργαζομένων της χώρας εδώ και δεκαετίες, για να μην ξεχνάμε τα "θαλασσοδάνεια" - δανεικά κι αγύριστα - των ασφαλιστικών ταμείων στους Έλληνες εφοπλιστές τη δεκαετία του 1950).
Στο δεύτερο επίπεδο, αυτό της αντισυνταγματικότητας διαφόρων συνταγματικών ρυθμίσεων και νόμων, προαναγγέλοντας (;) την έλευση κι άλλων παρόμοιων, φροντίζει να τους δώσει συγκεκριμένη κατεύθυνση:

"Ορισμένοι, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι «πολύ πιο συνταγματική θα ήταν η πραγματική κατάργηση θέσεων εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα από τις περικοπές που έχουν συνθλίψει τον στενό πυρήνα του Δημοσίου και κάθε έννοια ιεραρχίας»"5

 Οι όποιες αποφάσεις θα πρέπει δηλαδή να στοχεύουν στην ενίσχυση του στενού πυρήνα του κράτους, των δυνάμεων ασφαλείας δηλαδή, του δικαστικού του μηχανισμού και του κεντρικού διοικητικού του μηχανισμού (υπουργεία), πάντα με σεβασμό στην ιεραρχία και προς όφελος των Golden Boys παντός είδους. Με άλλα λόγια, μπροστά στην αδυναμία ανάδειξης οποιουδήποτε θετικού προτάγματος, με την ανεργία στα ύψη και τα χειρότερα να βρίσκονται μπροστά μας παρά τα φληναφήματα περί πρωτογενούς πλεονάσματος και ανάπτυξης, η αστική τάξη πρέπει να ενισχύσει τις συμμαχίες της με τα μόνα κοινωνικά στηρίγματα που της είναι απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή της. Προφανώς - κατά τον κύριο Παπαχελά - θα πρέπει να αποφευχθεί πάσι θυσία οποιαδήποτε σκέψη για επέκταση αυτής της "αντισυνταγματικότητας" σε οποιοδήποτε άλλο στρώμα εργαζομένων. Η εκπαίδευση, η Υγεία και όποια άλλη κρατική λειτουργία έχει έστω και στοιχειώδη κοινωνικό χαρακτήρα πρέπει να συνεχίσει να βυθίζεται. Όχι εξαιτίας κάποιας σαδιστικής αίσθησης των πραγμάτων, αλλά γιατί η αναγκαία αναδιανομή του εισοδήματος προς όφελος των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, η εξαθλίωση όλο και μεγαλύτερων μερίδων εργαζομένων, είναι ο μόνος τρόπος που έχουν οι αστοί στα χέρια τους για να επιτύχουν την ακόμα μεγαλύτερη συγκεντροποίηση κεφαλαίου κι έτσι να δοκιμάσουν να ξεπεράσουν (;) την κρίση του Ελληνικού καπιταλισμού.

Σημαντικότερα όσα δεν θίγονται καν

Η ουσία όμως βρίσκεται σε όσα δεν λέγονται. Στο πλαίσιο που συνέχει την τοποθέτηση του κυρίου Παπαχελά και το οποίο όταν δεν αμφισβητείται δίνει την δυναμική θέσφατου στις θέσεις που διατυπώνει, ακόμα και χωρίς καμία επιχειρηματολογία για να τις στηρίξει. Γιατί αυτό συμβαίνει όταν ο μηχανισμός της "δικαιοσύνης" παρουσιάζεται ως ένας θεσμός ανεξάρτητος, ή έστω ένας θεσμός που μπορεί να υπάρξει δυνητικά ως ανεξάρτητος. Οι δυνατότητες για κάτι τέτοιο είναι αντικειμενικά μηδενικές. Σε μια κοινωνία με κοινωνικές ομάδες με αντικειμενικά ανταγωνιστικά συμφέροντα (κοινωνικές τάξεις), κανένας μηχανισμός δεν μπορεί να υπάρξει "ανεξάρτητος" από αυτές.

από maga.gr

Παρουσιάζοντας λοιπόν την αστική πραγματικότητα ως αδιαμφισβήτητη, ως τη μόνη δυνατή - πόρρω απέχει, καταφέρνει να θάψει κάτω από το χαλάκι τα σημαντικότερα ερωτήματα, τα ερωτήματα από τα οποία θα έπρεπε να ξεκινά αν σκοπός του ήταν μια ειλικρινής και όχι μια προπαγανδιστική τοποθέτηση. Παρουσιάζοντας το δίκαιο ως μια αφηρημένη έννοια, αυτό που θέλει είναι να αποφύγει πάσι θυσία να γίνει συγκεκριμένος,  το ερώτημα που αποφεύγει είναι "το δίκαιο ποιανού";
Ας φέρω ένα παράδειγμα πάνω σ' αυτό για να εξηγηθώ καλύτερα. Έστω ότι έχουμε ένα μέλος των "Γκρίζων Λύκων" κι ένα μέλος της "Χρυσής Αυγής" μπροστά σε έναν μηχανισμό που καλείται να αποφασίσει ποιος από τους δυο έχει "δίκιο" στο θέμα των Ιμίων. Θα μπορούσε οποιοσδήποτε μηχανισμός να πάρει αντικειμενική θέση ως προς το ποιας καταγωγής "ζώο" (όχι με την υποτιμητική έννοια αλλά με την έννοια του έμβιου οργανισμού που κατοικοεδρεύει στον πλανήτη γη) που διεκδικεί δικαιώματα ιδιοκτησίας στη φύση έχει δίκιο; Η απάντηση είναι προφανής και είναι όχι. Για να το κάνει αυτό - για να αποκτήσει η αντιπαράθεση μια επίφαση "αντικειμενικότητας" - θα πρέπει να υιοθετήσει ένα σύστημα αξιών, για να δημιουργήσει ένα πλαίσιο, με βάση το οποίο θα εκλογικεύσει και θα κρίνει την κατά τα άλλα παράλογη φιλονικία των δύο αυτών "ζώων". Κι αυτό θα χρειαστεί να  γίνει γιατί η φιλονικία πέρα από παράλογη είναι και ασυμβίβαστη.
Στο παράδειγμα παραπάνω οι αντιθέσεις ανάμεσα στους δύο "αντιδίκους" είναι πιο εύληπτες από την πλειοψηφία των ανθρώπων (το γιατί ξεπερνάει τους στόχους αυτών των σκέψεων) από ότι μια σειρά άλλων αντιθέσεων - λιγότερο οξυμένων ίσως ή καλύτερα λιγότερο διακριτών εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο έχουμε συνηθίσει να προσλαμβάνουμε με όρους "φυσικού νόμου" το, δια της κυρίαρχης ιδεολογίας επιβαλλόμενο ως τέτοιο εδώ και μερικούς αιώνες, αστικό δίκαιο - που καλείται να αντιπαραβάλλει και να επιλύσει ο αστικός - στην προκειμένη περίπτωση - δικαστικός μηχανισμός. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως με παρόμοιο τρόπο και οξύτητα ίσως οι αντιθέσεις αυτές δεν υπάρχουν. Το αντίθετο μάλιστα. Απόδειξη του ότι υπάρχουν είναι στην τελική ακόμα και η ίδια η ανάγκη ύπαρξης ενός μηχανισμού σαν του δικαστικού για την επίλυσή τους.
Όπως λοιπόν το προαναφερθέν φανταστικό δικαστήριο που θα καλούνταν να αποφασίσει για την παράλογη και ασυμβίβαστη διαμάχη μεταξύ του "Γκρίζου Λύκου" και του μέλους της "Χρυσής Αυγής", έτσι και ο οποιοσδήποτε δικαστικός μηχανισμός - κι αυτός του οποίου την "ανεξαρτησία" προσπαθεί να υμνήσει ο κύριος Παπαχελάς - έχει ανάγκη αυτού του πλαισίου το οποίο θα του δίνει τα μέτρα και τα εργαλεία για να αποφασίσει και - συνεπώς - να λειτουργήσει. Αυτό το πλαίσιο είναι στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλείται κομβικά "αστικό δίκαιο". Μην αναφέροντας καν αυτό το πλαίσιο λοιπόν ο κύριος Παπαχελάς βρίσκεται εξαρχής στο έδαφος της προπαγάνδας.
Σ' αυτό το έδαφος λοιπόν δεν χρειάζεται καν να μπει στη διαδικασία να εξηγήσει πόσο "ανεξάρτητες" είναι μια σειρά αποφάσεων του ίδιου μηχανισμού, όπως αυτήν για τον "Γέροντα Παστίτσιο" ή τον Τάσο Θεοφίλου, για να φέρουμε μερικά από τα τελευταία παραδείγματα... Σε ότι έχει να κάνει με την Δικαιοσύνη όπως και για τη δεύτερη περίπτωση που αναφέρθηκα στην αρχή, θα επανέλθω...

Αντί επιλόγου

Με βάση τα παραπάνω λοιπόν αποκτά ιδιαίτερη σημασία να απαντηθεί το παρακάτω ερώτημα: γιατί αυτές οι αποφάσεις τη συγκεκριμένη στιγμή.

Ως προς αυτές που αναφέρονται στην αντισυνταγματικότητα ορισμένων νόμων και ρυθμίσεων, η απάντηση, εν πολλοίς δόθηκε ήδη. Το μόνο που θα είχε ίσως νόημα να προστεθεί με κάθε επιφύλαξη είναι πως σε 4 μήνες έρχονται εκλογές, η ανησυχία της συγκυβέρνησης για το αποτέλεσμά τους μεγάλη και οι δικαστικές αποφάσεις μπορούν πάντοτε να αναιρεθούν ή να αλλάξουν (ίσως από κάποιο ευρωπαϊκό δικαστήριο), αν μέχρι την εφαρμογή τους δεν έχουμε χρεοκοπήσει ανοιχτά, οπότε και θα πάψουν "για λόγους ανωτέρας βίας" να έχουν αντίκρισμα οι αποφάσεις αυτές.

Σε ότι έχει να κάνει με τα ζητήματα διαφθοράς θα πρέπει να σημειωθεί το εξής: καπιταλισμός-διαφθορά και σκάνδαλα είναι πράγματα αξεχώριστα. Συνεπώς το ερώτημα που έχει βαρύνουσα σημασία - κι εδώ επανέρχομαι στην αφέλεια που αναφέρθηκα νωρίτερα -   δεν είναι το αν θα βγουν όλα τα σκάνδαλα στη φόρα αλλά ποια, ποιους θα θίγουν και ποιες πολιτικές σκοπιμότητες θα εξυπηρετούν. Στην προσπάθεια να απαντήσει κανείς αυτά τα ερωτήματα νομίζω πως θα καταλήξει λίγο ή πολύ στο εξής συμπέρασμα: βλέποντας τα χειρότερα μπροστά - ανεξάρτητα του τι λέει για να αποπροσανατολίσει η προπαγάνδα της - η αστική τάξη και οι πολιτικοί υπαλληλικοί της μηχανισμοί - προετοιμάζουν την έτι περεταίρω ακροδεξιά μετατόπιση του πολιτικού σκηνικού. Τα σκάνδαλα που αποκαλύπτονται στην συγκεκριμένη περίοδο την εξυπηρετούν ως προς τις πολιτικές τις επιδιώξεις με έναν διττό τρόπο λοιπόν. Από την μία προσφέρουν εξιλαστήρια θύματα - στο κάτω κάτω έμμισθοι υπάλληλοι και αναλώσιμοι είναι όλοι οι πολιτικοί εκπρόσωποι της αστικής τάξης, ενώ από την άλλη αποδομούν δια της πλήρους απαξίωσης το "καραμανλικό" μπλοκ στη ΝΔ και το "παπανδρεϊκό" μπλοκ στο ΠΑΣΟΚ. Μπλοκ που έχοντας συγκροτηθεί σε μια προηγούμενη περίοδο και εκφράζοντας πιο "αριστερές" πολιτικές θέσεις σε σχέση με τις όλο και πιο ακροδεξιές πολιτικές τοποθετήσεις που έχει ανάγκη και λαμβάνει η αστική τάξη της χώρας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τροχοπέδη στην αναδιάρθρωση του πολιτικού σκηνικού προς την επιθυμητή κατεύθυνση.